W 1948 roku przeprowadzono remont budynku szkolnego, który przez lata wojny służył jako szkoła dla 65 dzieci ukraińskich. W budynku tym zajęcia odbywały się do połowy lat 90-tych, kiedy to rozpoczęła się budowa nowej szkoły.
 |
| 68. Budynek dawnej szkoły w Orchówku, a przed nim uczniowie wraz z wychowawcą Zygmuntem Kunz |
We wrześniu 1997 roku w Orchówku oddano do użytku nową, murowaną szkołę sześcioklasową. W nowym budynku uczniowie i nauczyciele mają do dyspozycji 7 izb szkolnych, 1 pracownię komputerową z 10 stanowiskami i dostępem do Internetu, salę gimnastyczną, bibliotekę (zaopatrzoną w 1780 woluminów), świetlicę, stołówkę oraz boiska do koszykówki i piłki nożnej.
 |
| 69. Budynek szkoły podstawowej w Orchówku. |
W 2007 roku szkole nadano imię Jana Pawła II. W 2010 roku rozpoczęto budowę nowej sali gimnastycznej i dobudówki łączącej szkołę z nową salą.
 |
| 70. Uroczystość nadania imienia szkole. |
Do szkoły w Orchówku obecnie uczęszczają dzieci z miejscowości Wołczyny, Sobibór, Sobibór Stacja, Dubnik, Okuninka, Żłobek.
W 2011 roku w szkole uczy się 145 dzieci, w tym 24 w punkcie przedszkolnym, 20 w „zerówce” i w klasach I, II, III, IV, V , VI odpowiednio 13, 15, 12, 19, 16, 26 uczniów. W szkole pracuje 15 nauczycieli i pedagog szkolny. Dyrektorem szkoły jest mgr Andrzej Stanicki (wcześniej stanowisko to zajmowali m.in. Zygmunt Kunz, Danuta Pastuszak, Teresa Mosor, Joanna Szczepańska, Mirosława Paszkiewicz-Mejer). Obecnie w szkole pracują następujący nauczyciele:
Andrzej Stanicki
|
informatyka, technika
|
Mirosława Mejer
|
język polski, historia
|
Natalia Stańczuk
|
język polski, język rosyjski
|
Krystyna Filipek
|
kształcenie zintegrowane
|
Ewa Marciocha
|
kształcenie zintegrowane
|
Ewa Symoniuk
|
kształcenie zintegrowane
|
Anna Sołtan
|
punkt przedszkolny
|
Beata Nahuluk
|
punkt przedszkolny – pomoc
|
Małgorzata Sakowicz
|
religia, muzyka
|
Danuta Horszczaruk
|
przyroda, plastyka
|
Joanna Krzowska
|
matematyka
|
Marta Ćwik
|
język angielski
|
Celina Byczik
|
oddział przedszkolny
|
Dominik Dejer
|
w-f
|
Anna Paciorkowska
|
pedagog szkolny
|
Teresa Beata Paszkiewicz
|
nauczyciel bibliotekarz
|
W marcu 2007 roku powstał w świetlicy wiejskiej klub przedszkolaka. Przez pierwszy rok istnienia placówka finansowana była ze środków Unii Europejskiej. Kolejne lata istnienia to koszty, które w całości przechodzą na Urząd Gminy. Do Klubu uczęszcza 12 dzieci w wieku 3-6 lat. Nauczycielem prowadzącym jest p. Joanna Kuczyńska.
Również kościół i zakon w Orchówku doświadczyły wielu pozytywnych zmian. Od roku 1947 opiekę nad sanktuarium w Orchówku sprawują Bracia Mniejsi Kapucyni prowincji warszawskiej. To oni sfinansowali wiele remontów, zarówno wewnątrz kościoła jak i w jego otoczeniu, oraz budowę domu zakonnika, w którym mieści się plebania. W prace te zaangażowani byli wszyscy zakonnicy, jednak na ich tle najbardziej wyróżniał się ojciec Tomasz Nitkiewicz. To właśnie jego imieniem nazwano jedną z ulic w Orchówku. Proboszczami parafii w Orchówku od 1947 roku byli: o. Albin Szymański (1947 – 1970), o. Wiesław Sujak (1970 – 1976), o. Jan Bosko Karwowski ( 1976 – 1979), o. Tomasz Nitkiewicz (1979 – 1986), o. Antoni Kawka (1986 – 1991), o. Bogusław Rosochacki (1991 – 1994), o. Jan Jurczak (1994 – 1997), o. Ryszard Korzeniewski (1997 – 2003), o. Kazimierz Zych (2003 - 2009), o. Andrzej Krawczyk (2009- )
W 1987 roku do Orchówka dotarła bardzo dobra nowina. 26 marca ogłoszono Bullę Stolicy Apostolskiej o koronacji obrazu matki Bożej Pocieszenia w Orchówku. 2 września 1990 roku wieś była świadkiem ważnego wydarzenia. Wtedy to miała miejsce koronacja obrazu Matki Bożej Pocieszenia. Diademami papieskimi przyozdobił głowy Maryi i Jej Dzieciątka nuncjusz apostolski w Polsce ks. arcybiskup Józef Kowalczyk. W uroczystości wzięli udział biskup siedlecki Jan Mazur, generał zakonu kapucynów o. Flavio Carraro, jego zastępca o. Pacyfik Dydycz i prowincjał z Warszawy o. Roman Kotowski oraz duchowieństwo i rzesze wiernych.
 |
| 71. Pamiątkowa pocztówka z uroczystości. |
 |
| 72. Pocztówka z Orchówka. Na niej obraz Matki Bożej Pocieszenia, Kościół p.w. św. Jana Jałmużnika oraz Klasztor Braci Mniejszych Kapucynów. |
W roku 2006 mieszkańcy Orchówka uroczyście obchodzili 500-lecie lokacji wsi. Z tej okazji odbyła się uroczysta sesja w świetlicy w budynku straży z udziałem władz gminy i mieszkańców oraz uroczysta msza święta w miejscowym kościele. Wykonano także pamiątkowe zdjęcie przed kościołem, na którym uwieczniono licznie zgromadzoną miejscową ludność i zaproszonych gości. Ważnym punktem obchodów było też otwarcie odnowionego skweru przed kościołem. Wtedy to nazwano go imieniem Maksyma Kosyka. Od tamtej pory mieszkańcy Orchówka mogą korzystać z ładnie zagospodarowanego terenu, na którym wykonano nowe chodniki, postawiono krzyż i głaz, na którym zamieszczono pamiątkową tablicę. Zadbano także o zabytkową studnię znajdującą się na terenie skweru. Obok umieszczono tablicę z kalendarium dotyczącym historii Orchówka. Na terenie uroczyska za kościołem, dawniej zwanego Kosteliskiem, odbyły się koncerty i kiermasze, które przyciągnęły liczną publiczność z Orchówka jak i okolicznych miejscowości.
 |
| 73. Pamiątkowe zdjęcie z obchodów 500-lecia Orchówka. Na zdjęciu: członkowie Związku Kombatantów i Osób Represjonowanych – Bronisław Korneluk, Władysław Marcysiuk, Czesław Kamiński, Maksym Dorosz, Adam Miazek, Aleksander Kratiuk i Jan Karaczewski; proboszcz parafii w Orchówku o. Kazimierz Zych oraz mieszkańcy Orchówka – Władysława Horszczaruk i Kazimierz Masiukiewicz. |
 |
| 74. Tablica upamiętniająca 500-lecie lokacji Orchówka. |
STARE SIOŁO
Życie Orchówka przez lata toczyło się swoim torem, podczas gdy trochę na uboczu, nad samym Bugiem, swoim życiem żyło Uroczysko Stare Sioło.
Stare Sioło, zwane także Starosielem lub Starą Wsią, leży na lewym brzegu Bugu, pomiędzy Orchówkiem a Orchowem Zabużnym. Niegdyś tereny te należały do hrabiego Tomasza Zamoyskiego, jednak w roku 1921 hrabia sprzedał je Justynowi Kornelukowi za 75 tys. marek polskich. Za tę cenę Justyn Korneluk wykupił 28 morgów i 147 prętów ziemi w zakolu Bugu. Na małym wzgórzu stanęły zabudowania gospodarcze oraz drewniana chata dla dwóch braci, synów Justyna. Jako pierwszy zamieszkał tam w 1925 roku Bazyli, starszy syn. W 1930 roku dołączył do niego jego młodszy brat Stanisław. Obaj mieszkali tam ze swoimi żonami i dziećmi – Bazyli miał ich szóstkę, natomiast Stanisław czwórkę. Bracia zajmowali się rolnictwem i rybołówstwem. Tradycje związane z rybołówstwem przekazał im ich ojciec, Justyn. Był on rybakiem i poławiał na stawie między Włodawą a Orchówkiem oraz w innych wodach stojących. Zatrudniony był przez p. Zalewskiego, który dzierżawił wspomniany staw. Bracia łowili na bużyskach, rzece Bug oraz jej dopływach. Od połowy lat 30-tych do 1941 roku (kiedy to na rzece Bug przebiegała granica i połów był zabroniony) Bazyli posiadał umowę ze Starostwem Powiatowym na dzierżawę dwóch obwodów rybackich na Bugu – od granic ziemi sobiborskiej do mostu drewnianego we Włodawie. Zatrudniał on dwóch stróży wodnych, aby ustrzec się przed kłusownikami. Zgodnie z tą umową Bazyli Korneluk miał prawo poławiać nie tylko na Bugu, ale również na wszystkich wodach stojących, które chociaż raz w roku mają połączenie z rzeką (były to np. bużyska w czasie wiosennych roztopów). Jednocześnie posiadał on własne bużysko oraz sadzawkę, w której przechowywał niewymiarowe ryby do momentu, w którym dorosły do odpowiednich rozmiarów. Młodszy brat Bazylego również dzierżawił jedno z bużysk.
 |
| 75. Umowa dzierżawy z 1936 r. |
 |
| 76. Karta Rybacka Bazylego Korneluka z 14 kwietnia 1938 r. |
Stare Sioło od zawsze było swoistym odludziem. Oddalone jest od zabudowań Orchówka o ok 1,5 km, do dziś nie prowadzi tam ani jedna utwardzona droga dojazdowa. Chata, w której mieszkały rodziny Korneluków niczym nie różniła się od wiejskich domów z lat 30-tych. Nie było w niej bieżącej wody, dach kryty był słomą, a zamiast podłogi było klepisko. Ponadto, pomimo tego, że Orchówek został zelektryfikowany w latach 50-tych, do zabudowań znajdujących się na Starym Siole prąd nie został nigdy doprowadzony. Mieszkańcy żyli więc zgodnie z naturalnym rytmem dnia i nocy. Co ciekawe, wzgórze na którym od lat stoi chata i zabudowania gospodarcze corocznie stawało się wyspą odciętą od świata, bowiem każdej wiosny podczas roztopów rzeka Bug zalewała okoliczne tereny. Wtedy to do najbliższego lądu (którym był wał kolejowy) można było dostać się jedynie łódką rybacką.
 |
| 77. Rok 1975. Powódź w Orchówku. Na zdjęciu część budynków Starej Wsi. |
 |
| 78. Rok 2000. Powódź w Orchówku. |
Pomimo tych niełatwych warunków, w domu na Starym Siole wychowało się kilka pokoleń. Dorastały tam dzieci i wnuki Bazylego, oraz dzieci Stanisława.
 |
| 79. Rok 1941. Stare Sioło. Zdjęcie rodzinne synów i niektórych wnuków Justyna Korneluka. Stoją od lewej: wnuki Bronisław i Apolonia, syn Bazyli, wnuk Tomasz, syn Stanisław, przed nimi: wnuki Mieczysław i Wanda. |
Rybackie tradycje kontynuuje do dziś starszy syn Bazylego, Bronisław. Od 1956 roku dzierżawił on od Spółdzielni Rybołówstwa Śródlądowego w Puławach (jako dzierżawca zespołowy) trzydziestokilometrowy odcinek Bugu od miejscowości Siedliszcze do Różanki. W latach 80-tych długość odcinka została zmniejszona i od tamtej pory dzierżawił on od Międzyokręgowego Zespołu Gospodarki Rybacko – Wędkarskiej PZW w Lublinie odcinek Bugu od Zbereża do Włodawy.
Również jeden z synów Bronisława, Andrzej przez pewnie okres czasu zajmował się połowem ryb. W latach 1998 – 1999 posiadał on uprawnienia do prowadzenia odłowów rybackich na rzece Bug od miejscowości Wołczyny do ujęcia wody dla garbarni. Odcinek ten wydzierżawił od Okręgu Polskiego Związku Wędkarskiego w Chełmie.
Dom na Starym Siole zamieszkany był do roku 1992, kiedy to wraz z mężem i dziećmi wyprowadziła się najmłodsza córka Bazylego, Władysława. Obecnie nikt już tam nie mieszka. Zabudowania wykorzystywane są m.in. przez prawnuka Justyna Korneluka, Jarosława Żelechowskiego, który na terenach Starego Sioła od lat prowadzi swoją pasiekę. Do dziś uprawiane są także grunty rolne, niegdyś należące do Bazylego i Stanisława.
Jedną z osób wychowanych na Starym Siole jest współautor niniejszego opracowania, Tomasz Korneluk. Urodził się w domu na Starym Siole w styczniu 1931 roku jako młodszy syn Bazylego Korneluka.
 |
| 80. Tomasz Korneluk. |
Od lat młodzieńczych był on zaangażowany w pracę społeczną. Już w 1951 roku rozpoczął swoją działalność w Polskim Czerwonym Krzyżu. Związany był z tą organizacją przez kilkadziesiąt lat, z czego 12 lat poświęcił na pracę jako Prezes Zarządu Rejonowego PCK we Włodawie oraz 10 lat na pracę w Zarządzie Wojewódzkim PCK w Chełmie. Był także żołnierzem zawodowym w korpusie służby zdrowia. Swoją pracę potrafił łączyć z pomocą potrzebującym. W 1963 zorganizował pierwszy na Lubelszczyźnie Klub Honorowych Dawców Krwi w Jednostce Wojskowej 4883 we Włodawie, do którego należeli żołnierze służby zasadniczej oraz niektórzy z kadry zawodowej. Był jego prezesem przez 27 lat. Dając przykład żołnierzom, sam oddawał regularnie krew. Obecnie jest honorowym dawcą krwi. Za swoją działalność na rzecz Polskiego Czerwonego Krzyża otrzymał wiele medali i odznaczeń oraz Kryształowe Serce.
Tomasz Korneluk angażował się także w pracy służbowej jako szef Izby Chorych w JW 4883. Izba Chorych we włodawskiej jednostce wielokrotnie zajmowała pierwsze miejsca w licznych konkursach, nawet na szczeblu ogólnopolskim. Za tą działalność został uhonorowany Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Obecnie jest już na emeryturze, lecz nadal angażuje się w życie Włodawy i okolic. Należy do Związku Żołnierzy Wojska Polskiego. Jest także członkiem Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Włodawskiej, pisze teksty m.in. do Zeszytów Muzealnych wydawanych przez Muzeum Okręgowe we Włodawie czy też publikacji opracowywanych przez TPZW – np. Włodawa. Miasto i region na przełomie XX/XIX wieku.
 |
| 81. Akty: nadania Kryształowego Serca oraz Medalu pamiątkowego PCK |
AKTUALNE DANE I STATYSTYKI dotyczące Orchówka
Sołtysi Orchówka:
Przed II Wojną Światową
|
Andrzej Łagoda
|
Paweł Horszczaruk
|
Jan Kosyk
|
Michał Suproniuk
|
W czasie II Wojny Światowej
|
Andrzej Gryń (Ukrainiec)
|
Po II Wojnie Światowej (oprócz lat 1956 – 57)
|
Paweł Horszczaruk
|
Jan Horszczaruk, s. Stefana
|
Stefan Dejniczuk
|
Władysław Kosyk
|
Grzegorz Czoboda
|
Kazimierz Rusiński
|
Adolf Bartoszewski
|
Andrzej Korneluk
|
Tadeusz Horszczaruk
|
Józef Staśkiewicz (obecnie)
|
W Orchówku, szczególnie w ostatnim półwieczu, przybyło bardzo wiele domów i gospodarstw. Z zebranych danych wynika, że Orchówek liczy aktualnie 286 domów mieszkalnych i 503 budynki niemieszkalne. Szczegółowe dane zamieszczamy poniżej: [1]
Mieszkalne murowane parterowe
|
Mieszkalne drewniane parterowe
|
Mieszkalne murowane wielokondygnacyjne
|
Niemieszkalne drewniane
|
Niemieszkalne murowane
|
184
|
82
|
20
|
215
|
288
|
286
|
503
|
We wsi powstało także kilka nowych ulic, a te stare otrzymały nazwy. Obecnie w Orchówku jest 13 ulic:
Brzozowa
|
Garbarska
|
Jana Kochanowskiego
|
Jarosława Dąbrowskiego
|
Kolejowa
|
Leśna
|
Nadbużańska
|
Nowa
|
Ojca Tomasza
|
Strażacka
|
Szkolna
|
Wesoła
|
Władysława Sikorskiego
|
Ulica Nadbużańska okazuje się być najbardziej zaludnioną. Zameldowanych jest tam aż 302 osoby. Najmniej osób mieszka przy ulicy Brzozowej – tylko 5. Ogółem w Orchówku zameldowanych jest 1059 osób (stan na 16.09.2011). [2]
Z danych opracowanych przez Powiatowy Urząd Pracy w lipcu 2011 roku wynika, że w Orchówku zarejestrowano ogółem 91 bezrobotnych w tym 50 kobiet. Bezrobotnych z prawem do zasiłku było 11 osób w tym 8 kobiet. 14 bezrobotnych, w tym 8 kobiet nie przekroczyło 25 roku życia, w tej kategorii wiekowej tylko 1 kobieta posiada prawo do zasiłku. 20 bezrobotnych w tym 10 kobiet przekroczyło 50 rok życia, w tej kategorii wiekowej 3 osoby, w tym 2 kobiety posiadają prawo do zasiłku. Wśród bezrobotnych są również 2 osoby niepełnosprawne.[3]
W Orchówku zarejestrowanych jest wiele prywatnych firm, z czego działalność na terenie wsi prowadzą niektóre z nich, m.in. Zakład Produkcji Mebli, Zakład Usług Leśnych, Zakład Produkcji Lodów, Firma Handlowo-Usługowa Borodijuk Marek, czy też Auto-Naprawa Sławek. Poniżej zamieszczamy wykaz firm zarejestrowanych na terenie Orchówka (dane do dnia 19.09.2011 r.): [4]
Zakład Produkcji Mebli
|
Jan Rogalski
|
Zakład Usług Leśnych
|
Paweł Czoboda
|
Zakład Produkcji Lodów REMIK
|
Anna Miazio
|
Firma Produkcyjno-Handlowa MARPOL
|
Mariusz Sak
|
Firma Handlowo-Usługowa
|
Marek Borodijuk
|
Firma Usługowo-Handlowa TOM-BUD
|
Tomasz Chorąży
|
ARKA-TRANS
|
Grzegorz Wołczuk
|
Firma Handlowa AUTO-PROBLEM
|
Ewa Rysio
|
Zakład Dekarski
|
Janusz Borodijuk
|
PATIMAX
|
Zbigniew Chomiuk
|
Auto naprawa SŁAWEK
|
Sławomir Szolle
|
Firma Transportowo-Usługowa
|
Andrzej Tomczak
|
WEN-BUD
|
Wenancjusz Jaromin
|
Firma Usługowo-Handlowa MOTO-BAZA
|
Sławomir Torbicz
|
BRUKSTONE
|
Marek Ślązak
|
Firma Handlowo-Usługowa TOM-BUD
|
Leszek Chorąży
|
Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe AUTOSEB
|
Sebastian Werner
|
Komputerowa Diagnostyka Samochodowa
|
Monika Szolle
|
Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowo-Handlowe ASTAL-Konstrukcje
|
Aneta Pogonowska
|
G.M. Auto Części
|
Grzegorz Matczuk
|
ADI
|
Mariusz Korneluk
|
PERFECT SERVICE
|
Dominik Masiukiewicz
|
Usługi Ogólnobudowlane i Leśne
|
Józef Baran
|
Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe AUTO AS Naprawy, Blacharstwo, Lakiernictwo
|
Andrzej Stupnicki
|
KOBUSÓWKA
|
Ewa Kobus
|
Biżuteria Artystyczna
|
Magdalena Kratiuk
|
Kemping
|
Adriana Woźniak
|
REMONTEX
|
Artur Kobus
|
Salon Mody Ślubnej i Wieczorowej GREGORIANO
|
Grzegorz Werner
|
Firma Usługowo-Handlowa STAL-BUD
|
Andrzej Daciuk
|
Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowo-Usługowe ASTAL Konstrukcje Stalowe
|
Sylwester Pogonowski
|
Gospodarstwo Rolne
|
Tadeusz Korneluk
|
Firma usługowa
|
Robert Antoniszewski
|
Przedsiębiorstwo Wielobranżowe KAIRO
|
Robert Kunz
|
MURATOR
|
Konrad Błaszczuk
|
Firma handlowa
|
Agnieszka Homontowska
|
Firma Usługowa RATEX
|
Jan Ratkowski
|
AUTO TOP SERWIS Firma Handlowo-Usługowa
|
Grzegorz Kunz
|
Obecnie Orchówek nie jest już tą samą wsią, jaką był jeszcze 100 lat temu. Wieś jest skanalizowana, zelektryfikowana, ulice są, a większość domów to budynki murowane. We wsi są dwa dobrze zaopatrzone sklepy, kilka prywatnych firm, a nawet lodziarnia. Ze względu na położenie Orchówka w pobliżu lasów, jezior i rzeki Bug wraz z jej starorzeczami, rozwija się tu turystyka. Powstaje coraz więcej miejsc noclegowych, szlaki spacerowe i rowerowe. Zbudowana została tu wieża widokowa oraz wiata i miejsce do grillowania położone w malowniczej i spokojnej okolicy – przy tzw. starej kiszarni. To tam, nad samym brzegiem starorzecza Bugu, odbywają się w okresie letnim liczne spotkania i imprezy.
Kończąc zapisy dziejów Orchówka warto wymienić osoby, które w pamięci mieszkańców wsi zapisały się jako te najbardziej zaangażowane w sprawy tej wsi, zarówno przed II Wojną Światową jak i obecnie. Są to m.in. Bazyli Czoboda, Grzegorz Czoboda, Szymon Demko, Andrzej Łagoda, Roman Kaniuka, Bazyli Korneluk, Bronisław Korneluk, Maksym Kosyk, Leon Kratiuk, Zygmunt Kunz, Wincenty Piotrowski, Kazimierz Rusiński, Grzegorz Karaczewski, Jan Horszczaruk s. Stefana, Franciszek Kaliszuk, Stanisław Skrzyński, Antoni Stefaniuk, Michał Suproniuk i wielu innych.
Orchówek zmieniał się wraz z biegiem lat. Kolejne pokolenia były świadkami nieraz burzliwej historii tej wsi. Jakie będą dalsze dzieje Orchówka – naszej Małej Ojczyzny - zdecydujemy sami.
[1] Dane pochodzą z Powiatowego Ośrodka Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej we Włodawie [2] Dane pochodzą z UG we Włodawie [3] Wszystkie dane: Powiatowy Urząd Pracy we Włodawie, Sprawozdanie o rynku pracy za okres 01.07.2011-31.07.2011. [4] Dane pochodzą z UG we Włodawie |
